Nông nghiệp Vĩnh Long đang bước vào giai đoạn phát triển mới với sự hỗ trợ của khoa học – công nghệ.
Làm nông thời công nghệ
Trên cánh đồng 40ha tại ấp Phú Thạnh (xã Tân Xuân), vụ mùa năm nay trở nên đặc biệt hơn khi nông dân không còn phải ra đồng thăm ruộng mỗi sáng như trước. Tất cả thông tin về sâu bệnh, độ ẩm, mật độ rầy nâu… đều cập nhật trực tiếp qua điện thoại nhờ hệ thống giám sát côn trùng thông minh được lắp đặt giữa cánh đồng.
Đây là mô hình thí điểm thuộc chương trình chuyển đổi số của địa phương, có khả năng nhận diện hơn 120 loại côn trùng, phân tích dữ liệu theo thời gian thực và đưa ra cảnh báo sớm. Theo bà con nơi đây, từ khi có "máy bắt sâu số", lượng thuốc bảo vệ thực vật giảm mạnh, năng suất tăng đáng kể, mỗi hecta lúa tiết kiệm hàng triệu đồng chi phí.
Ông Trần Văn Công, 66 tuổi, chia sẻ: "Đời làm nông giờ khác rồi. Nhờ máy móc hỗ trợ, ở nhà mở điện thoại cũng biết ruộng lúa đang gặp vấn đề gì. Từ cày, sạ, phun thuốc đến gặt đều có máy làm. Chúng tôi chỉ cần ghi chép, theo dõi và quyết định xử lý đúng lúc. Nhàn công hơn, hiệu quả cao hơn."
Những công nghệ tưởng chừng xa vời như IoT, năng lượng mặt trời, trí tuệ nhân tạo… giờ đã hiện diện ngay giữa đồng ruộng Vĩnh Long, giúp bà con tiếp cận nông nghiệp hiện đại theo mô hình "dữ liệu dẫn dắt sản xuất".
Nuôi tôm công nghệ cao
Phong trào nuôi tôm thẻ ứng dụng công nghệ cao đang phát triển mạnh mẽ tại các xã ven biển của tỉnh. Hơn 6.600ha nuôi tôm công nghệ cao đang hoạt động, với năng suất trung bình 50 - 70 tấn/ha, lợi nhuận 500 - 700 triệu đồng mỗi vụ.
Tại Hợp tác xã Nông nghiệp Long Khánh (xã Long Thành), mô hình nuôi tôm siêu thâm canh ứng dụng IoT đã đem lại nguồn thu ấn tượng cho nhiều hộ. Các công đoạn như cho ăn dựa trên cảm biến, kiểm soát nhiệt độ nước, giám sát môi trường ao nuôi đều thực hiện tự động, giảm rủi ro và tăng năng suất.
Ông Trịnh Văn Thật, một thành viên hợp tác xã, cho biết mỗi năm gia đình ông nuôi 3 vụ, thu về hơn 1 tỷ đồng lợi nhuận từ diện tích hơn 1ha:
"Nuôi tôm theo công nghệ cao giúp chúng tôi chủ động toàn bộ quy trình. Cảm biến báo khi ao thiếu oxy, thiết bị tự động cho tôm ăn đúng lượng, drone kiểm tra bề mặt ao… Tất cả mang lại hiệu quả rõ rệt."
HTX Long Khánh hiện là một trong những đơn vị có mô hình đạt chuẩn GlobalGAP, BAP, ASC… với hệ thống mã số vùng nuôi và truy xuất nguồn gốc, giúp sản phẩm vươn tới các thị trường khó tính.
Doanh nghiệp vào cuộc: Chuỗi sản xuất khép kín, phát triển theo nhu cầu thị trường
Chuyển đổi tư duy "làm trước - bán sau" sang "sản xuất theo nhu cầu thị trường" đang được nhiều doanh nghiệp nông nghiệp tại Vĩnh Long triển khai mạnh mẽ.
Tại Công ty Cổ phần Nông nghiệp 620 (xã Tân Lược), khu nhà màng rộng khoảng 5ha trồng dưa lưới ứng dụng công nghệ Israel hiện đại với hệ thống tưới dinh dưỡng tự động, điều khiển qua smartphone. Mỗi tuần, doanh nghiệp cung ứng 10 - 12 tấn dưa lưới theo đơn đặt hàng từ các siêu thị và đối tác phân phối.
Tổng Giám đốc Huỳnh Phú Lộc cho biết: "Từ phun tưới đến chăm sóc cây đều tự động hóa. Mỗi nhà màng có hàng trăm cảm biến theo dõi dinh dưỡng, độ ẩm, nhiệt độ. Ở đâu cũng có thể theo dõi sản xuất qua điện thoại. Đây là chìa khóa giúp nâng chất lượng và ổn định sản lượng."
Việc doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư công nghệ không chỉ giúp tăng hiệu quả sản xuất mà còn tạo việc làm ổn định, hỗ trợ nhiều hộ dân liên kết đầu tư, trở thành "vệ tinh" cung ứng sản phẩm, góp phần kéo giảm tỷ lệ hộ nghèo tại các địa phương.
Chuyển đổi số lan tỏa: Từ đồng ruộng lên không gian mạng
Nông dân trẻ ở Vĩnh Long không còn xa lạ với việc bán nông sản qua mạng. Nhiều hợp tác xã đã sử dụng sàn thương mại điện tử để tiêu thụ bưởi, khoai lang, dưa lưới, trái cây theo mùa. Tem QR truy xuất nguồn gốc được áp dụng ngày càng phổ biến, giúp nông sản tỉnh nhà tăng tính cạnh tranh.
Ông Nguyễn Văn Bảy, Giám đốc Hợp tác xã Bưởi da xanh Giồng Trôm, cho biết hệ thống giám sát sâu bệnh và độ mặn tự động đã thay đổi hoàn toàn cách cộng đồng làm vườn ứng phó rủi ro:
"Mỗi sáng chỉ cần xem điện thoại là biết độ mặn trong nước bao nhiêu, sâu bệnh xuất hiện ở khu vực nào. Nhờ cảnh báo sớm, thiệt hại giảm tới 90% so với trước đây."
Giai đoạn gần đây, Vĩnh Long đã triển khai 373 nhiệm vụ KHCN, gồm nghiên cứu cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp cơ sở. Kết quả đem lại 15 giống cây trồng mới, hàng trăm mô hình ứng dụng kỹ thuật tiên tiến và hơn 1.100 cá nhân, tổ chức được cấp quyền sở hữu trí tuệ.
Những mô hình nuôi tôm tái sử dụng nước, trồng cây bằng công nghệ cấy mô, quan trắc tự động hay tưới nhỏ giọt thông minh đã được chuyển giao rộng rãi, trở thành công cụ giảm nghèo hữu hiệu tại các xã vùng sâu, vùng xa.
KHCN - "cánh tay nối dài" của mục tiêu giảm nghèo bền vững
Theo ông Lâm Văn Tân, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, việc ứng dụng AI, IoT, dữ liệu lớn và blockchain trong sản xuất nông nghiệp sẽ giúp tỉnh đạt mục tiêu giảm nghèo bền vững trong những năm tới. Việc hình thành cơ sở dữ liệu nông nghiệp tập trung giúp nông dân, HTX và doanh nghiệp đưa ra quyết định chính xác, tiết kiệm tài nguyên và thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu.
Ông nhấn mạnh: "Chuyển đổi số không chỉ là công nghệ, mà là thay đổi tư duy. Nông dân phải từ sản xuất nhỏ lẻ chuyển sang sản xuất hàng hóa, từ bán truyền thống sang thương mại điện tử, từ làm theo thói quen sang làm theo dữ liệu."
Định hướng sắp tới, tỉnh sẽ thí điểm thêm các cánh đồng thông minh, trang trại số, mô hình nông sản số hóa, đồng thời tiếp tục đào tạo kỹ năng số cho nông dân, giúp mọi người dễ dàng tiếp cận công nghệ./.
