Luật Công nghệ cao là khung pháp lý định vị cho phát triển CNC
Dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi) gồm 6 chương, 29 điều, giảm 6 điều so với Luật hiện hành và được cấu trúc lại để dễ tiếp cận, dễ thực thi. Mục tiêu là tạo hành lang pháp lý minh bạch, ổn định, hấp dẫn hơn cho các hoạt động công nghệ cao, ứng dụng và chuyển giao.
Trong báo cáo thẩm định, Bộ Tư pháp và Bộ Khoa học và Công nghệ xác định: Nhiều quy định trong luật hiện hành đã lạc hậu, không còn đồng bộ với các luật chuyên ngành như Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Chuyển giao công nghệ… việc sửa đổi nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045
Như vậy, Luật mới không đứng "độc lập", mà là một phần trong hệ thống chiến lược quốc gia về công nghệ cao và chuyển đổi số; là chiếc cầu nối giữa định hướng vĩ mô và chính sách cụ thể để thúc đẩy công nghiệp số, công nghiệp hỗ trợ, và đổi mới sáng tạo.
Trong phiên thẩm định dự án Luật, nhiều đại biểu kiến nghị bổ sung điều khoản riêng về phát triển công nghiệp hỗ trợ, hỗ trợ tham gia chuỗi cung ứng và khuyến khích sản xuất linh kiện, nguyên liệu lõi. Nhiều ý kiến cho rằng, một luật mạnh nên thiết kế cơ chế ưu đãi có điều kiện cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tham gia sản xuất linh kiện trong các khu công nghệ cao, kết nối với doanh nghiệp công nghệ cao để đảm nhận khâu trung tâm hoặc khâu giá trị gia tăng cao. Nếu luật mới không có điểm nhấn cho công nghiệp hỗ trợ thì sức bật của công nghiệp công nghệ cao sẽ hạn chế.
Một luật mạnh nên thiết kế cơ chế ưu đãi có điều kiện cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tham gia sản xuất linh kiện trong các khu công nghệ cao.
Chuyển đổi số - nền móng để công nghiệp công nghệ cao lan tỏa
Chuyển đổi số và công nghệ cao gắn bó chặt chẽ: Nền kinh tế số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, sản xuất thông minh… là những thành tố thiết yếu của CNC tương lai.
Dự thảo Luật Công nghệ cao sửa đổi cũng hướng tới việc đồng bộ với các luật/đề án chuyển đổi số, công nghệ số. Trong phiên thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đãnhấn mạnh rằng, trong nội dung dự thảo cần kết hợp phát triển hạ tầng số và nguồn lực cho chuyển đổi số.
Việc có luật công nghiệp cao đồng bộ với chuyển đổi số giúp công nghiệp CNC không trở thành "hố cách" giữa sản xuất truyền thống và công nghệ cao, mà là chuỗi liên tục từ số hóa, ứng dụng công nghệ, phát triển sản phẩm mới, cung ứng dịch vụ số hóa.
Luật Công nghệ cao phải tương thích với chiến lược quốc gia về công nghệ số, chuyển đổi số và ngành công nghiệp hỗ trợ. Dự thảo đã nhấn mạnh việc thiết kế các chính sách ưu đãi "thống nhất với các luật liên quan" để đảm bảo khả thi khi triển khai.
Tại Hội thảo lấy ý kiến góp ý cho dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi) tại thành phố Hồ Chí Minh diễn ra mới đây, Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân khẳng định: Việc sửa đổi Luật Công nghệ cao có mục tiêu tháo gỡ vướng mắc từ thực tiễn, đồng thời kiến tạo hành lang pháp lý hiệu quả để phát triển công nghệ cao, nâng cao năng lực nội sinh.
Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân phát biểu tại Hội thảo lấy ý kiến góp ý cho dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi) tại thành phố Hồ Chí Minh.
Trong phần thẩm định dự án Luật, Dự thảo được báo cáo rằng nhiều quy định ưu đãi và tiêu chí thành lập các khu công nghệ cao, đô thị công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao vẫn còn chung chung, chưa lượng hóa cụ thể, các ý kiến đề nghị "thiết kế các cơ chế ưu đãi đủ mạnh, rõ ràng và quy định ngay trong Luật để đảm bảo tính khả thi, đồng bộ khi triển khai."
Phát triển công nghiệp công nghệ cao không phải chỉ tách ra thành khu vực công nghệ cao, mà phải lan toả vào sản xuất, dịch vụ, chuỗi giá trị, công nghiệp hỗ trợ, chuyển đổi số. Luật Công nghệ cao sửa đổi là công cụ thiết yếu để tạo cú bật nếu nó có chính sách đủ lực (mạnh mẽ, thời gian dài, gắn cam kết) và minh bạch, lượng hóa để kiểm soát và điều chỉnh.
Nếu chính sách chỉ mang tính biểu tượng, thiếu tiêu chí cụ thể (lượng hóa mức độ ưu đãi, KPI ràng buộc, cơ chế giám sát), thì doanh nghiệp dù có tiềm lực cũng sẽ dè dặt đầu tư công nghệ cao đầy rủi ro. Ngược lại, nếu thiết kế tốt, ưu đãi đủ mạnh và minh bạch, Luật mới sẽ hỗ trợ doanh nghiệp nội địa, từ tập đoàn lớn đến SME vượt qua rào cản công nghệ, tham gia sâu vào chuỗi giá trị quốc tế, và hình thành các ngành công nghiệp mũi nhọn của tương lai.
