Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương được thành lập nhằm đầu tư, thu hút các nguồn lực xã hội vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, dự án có tiềm năng tăng trưởng đột phá, đồng thời giải quyết các thách thức về kinh tế, xã hội, môi trường trong phạm vi quốc gia và địa phương.
Đây là bước hiện thực hóa Điều 40 của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc đưa đầu tư mạo hiểm trở thành một cấu phần quan trọng của nền kinh tế sáng tạo. Nghị định cũng quy định rõ cơ chế tổ chức, quản lý, cơ cấu vốn, nguyên tắc hoạt động và cơ chế giám sát, đảm bảo công khai, minh bạch và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Theo Nghị định 264, đầu tư mạo hiểm là hoạt động góp vốn thành lập, mua cổ phần, phần vốn góp tại doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo hoặc đầu tư vào quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo khác ở trong và ngoài nước.
Các quỹ hoạt động theo nguyên tắc thị trường chấp nhận rủi ro có kiểm soát đảm bảo hiệu quả, minh bạch và bảo mật thông tin. Đặc biệt, Nghị định nhấn mạnh yêu cầu các quỹ phải ưu tiên đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ số, công nghệ chiến lược, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững, góp phần thúc đẩy nền kinh tế tri thức và tăng trưởng xanh.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số mạnh mẽ, đầu tư mạo hiểm không chỉ là dòng vốn tài chính, mà còn là dòng vốn tri thức, kinh nghiệm và mạng lưới quốc tế giúp doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam vươn ra toàn cầu. Việc thể chế hóa cơ chế hoạt động của các quỹ này sẽ giúp Việt Nam thu hút thêm các nhà đầu tư chiến lược trong và ngoài nước, đồng thời giảm rủi ro cho khu vực tư nhân khi đầu tư vào các dự án khởi nghiệp giai đoạn đầu.
Nghị định số 264/2025/NĐ-CP thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam phát triển.
Về địa vị pháp lý, Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia được thành lập và hoạt động theo mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên hoặc công ty cổ phần, có tư cách pháp nhân, con dấu riêng, và được phép mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước cũng như các ngân hàng trong và ngoài nước.
Quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương được thành lập và hoạt động dưới hình thức doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp, với sự chủ trì và quản lý trực tiếp của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Cơ cấu tổ chức, quyền hạn, tiền lương, thù lao và quyền lợi của người đại diện phần vốn nhà nước tại quỹ được thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, chịu trách nhiệm cử người đại diện vốn nhà nước và giám sát hoạt động quỹ.
Các quỹ được phép thuê tổ chức, cá nhân chuyên nghiệp trong và ngoài nước quản lý, điều hành nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả trong đầu tư. Đồng thời, được thành lập hội đồng tư vấn và hội đồng thẩm định đầu tư để hỗ trợ ra quyết định, đảm bảo tính khách quan và hiệu quả của từng thương vụ đầu tư.
Nguồn doanh thu của quỹ gồm: lợi nhuận từ hoạt động đầu tư, lãi tiền gửi tạm thời nhàn rỗi, các khoản viện trợ, đóng góp hợp pháp và thu từ thoái vốn, thanh lý tài sản.
Các khoản chi đầu tư của quỹ được tập trung vào: góp vốn thành lập doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; mua cổ phần, phần vốn góp; và góp vốn vào các quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo khác.
Cùng với đó, quỹ có thể hỗ trợ tư vấn, đào tạo, kết nối nhà đầu tư và doanh nghiệp, hình thành mạng lưới khởi nghiệp quốc gia gắn kết giữa trung ương, địa phương, doanh nghiệp, viện nghiên cứu, nhà đầu tư.
Theo các chuyên gia, việc thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và địa phương sẽ giúp giảm khoảng trống thể chế trong hoạt động đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo, đặc biệt ở giai đoạn sớm giai đoạn có rủi ro cao nhưng tiềm năng lớn.
Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao dựa trên tri thức, đổi mới sáng tạo và công nghệ, việc Chính phủ ban hành Nghị định 264/2025/NĐ-CP có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.
Khi các quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và địa phương đi vào hoạt động, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam sẽ có thêm một "bệ phóng thể chế" quan trọng nơi dòng vốn công và tư kết nối, rủi ro được chia sẻ, và các ý tưởng sáng tạo được chắp cánh thành sản phẩm, doanh nghiệp mang tầm quốc tế.
Với Nghị định 264/2025/NĐ-CP, Chính phủ đã đặt viên gạch thể chế đầu tiên cho thị trường đầu tư mạo hiểm Việt Nam, gắn kết giữa chính sách quốc gia, tiềm lực địa phương và tinh thần khởi nghiệp của người dân, doanh nghiệp.
Đây là mô hình mà nhiều quốc gia phát triển đã áp dụng thành công Nhà nước khởi xướng, khu vực tư nhân đồng hành, và thị trường dẫn dắt.
Trong thời gian tới, cùng với việc hoàn thiện hệ thống chính sách về thuế, sở hữu trí tuệ, và thương mại hóa kết quả nghiên cứu, Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và địa phương sẽ trở thành nguồn lực quan trọng để Việt Nam kiến tạo nền kinh tế đổi mới sáng tạo, bắt nhịp với xu thế toàn cầu và khẳng định vị thế trên bản đồ khởi nghiệp thế giới.
