Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh Sơn La xác định ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao năng lực số cho người dân, doanh nghiệp và cơ sở sản xuất là một trong những nhân tố quyết định thành công của ba Chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn. Nhờ ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, nhiều địa phương đã chuyển từ mô hình sản xuất tự cung, tự cấp sang sản xuất hàng hóa quy mô lớn, ứng dụng quy trình canh tác thông minh, tạo lập sinh kế bền vững.
Trong xây dựng nông thôn mới, phương châm “Diện mạo mới – cuộc sống mới” được cụ thể hóa qua việc phát triển hạ tầng nông thôn gắn với nền tảng số, đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý thôn, bản, số hóa hồ sơ đất đai, dịch vụ công và quy hoạch sản xuất. Nhờ các ứng dụng kỹ thuật như tưới nhỏ giọt, giống cây trồng chất lượng cao, quy trình VietGAP và các mô hình nông nghiệp thông minh, năng suất và hiệu quả sản xuất của nhiều hộ dân tăng đáng kể. Hầu hết các xã đến giữa năm 2025 đã đạt hoặc tiệm cận chuẩn nông thôn mới, trong đó nhiều tiêu chí được triển khai dựa trên công nghệ và tri thức mới.
Kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội tại các địa phương được đầu tư đồng bộ hơn; giao thông kết nối nội vùng được cải thiện; trường học, trạm y tế, cơ sở dữ liệu y tế cơ bản và các thiết chế văn hóa thôn bản được nâng cấp theo hướng hiện đại, đáp ứng nhu cầu phát triển của người dân.
Một điểm sáng nổi bật góp phần nâng cao chất lượng sống cho người nghèo là việc Sơn La hoàn thành Đề án xóa nhà tạm, nhà dột nát giai đoạn 2020 – 2025. Tính đến nay, tỉnh đã xây dựng 3.058 căn nhà mới, vượt 221 căn so với mục tiêu đề ra. Đây không chỉ là hỗ trợ vật chất, mà còn là động lực tinh thần, giúp người dân ổn định chỗ ở để tập trung phát triển kinh tế.
Giai đoạn 2021 – 2024, hơn 9.300 lao động được hỗ trợ kết nối việc làm; hơn 13.000 người thuộc hộ nghèo và cận nghèo được đào tạo nghề theo hướng ứng dụng công nghệ, giúp họ có cơ hội tiếp cận các ngành nghề mới, phù hợp với thị trường lao động đang chuyển dịch. Các chương trình giáo dục, y tế và trợ giúp xã hội cho nhóm yếu thế được triển khai đầy đủ, kịp thời, góp phần bảo đảm quyền tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản của người dân theo chuẩn nghèo đa chiều.
Nhờ các giải pháp đồng bộ, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh đã giảm từ 21,66% năm 2021 xuống còn 11,11% cuối năm 2024; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm từ 21,34% xuống còn 10,9%. Đây là kết quả thể hiện sự chuyển biến sâu sắc trong cách tiếp cận giảm nghèo: Từ hỗ trợ ngắn hạn sang tạo năng lực dài hạn, từ phát triển đơn ngành sang ứng dụng tri thức – công nghệ để tháo gỡ rào cản nghèo đa chiều.
Chương trình phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tiếp tục phát huy hiệu quả, giúp người dân vùng sâu, vùng xa tiếp cận dịch vụ thiết yếu dễ dàng hơn. Nhiều sản phẩm OCOP, mô hình sản xuất ứng dụng khoa học kỹ thuật đã hình thành; các chuỗi liên kết giá trị từng bước được xây dựng và nhân rộng.
Tuy nhiên, quá trình triển khai còn gặp những khó khăn nhất định. Một số địa phương còn lúng túng trong lập đề án; tiến độ giải ngân chậm so với yêu cầu; liên kết sản xuất chưa bền vững; chất lượng nông thôn mới sau đạt chuẩn có nơi chưa ổn định. Sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã khiến một số địa bàn rộng mới sáp nhập chưa đạt chuẩn nông thôn mới do thiếu nguồn lực.
Để tiếp tục triển khai hiệu quả các chương trình trong giai đoạn tới, Sơn La xác định cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trò KHCN và chuyển đổi số trong giảm nghèo. Cùng với đó, Sơn La đồng thời rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Việc lồng ghép các nguồn lực, ưu tiên địa bàn khó khăn, cùng với nâng cao năng lực của cán bộ cấp xã, thôn bản theo hướng thực tiễn, dễ áp dụng sẽ là nhiệm vụ trọng tâm.
Với hướng phát triển dựa trên nền tảng khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Sơn La đang từng bước xây dựng hệ sinh thái giảm nghèo bền vững, mở rộng cơ hội cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, vươn lên làm chủ kinh tế, đóng góp vào tiến trình phát triển của tỉnh trong giai đoạn mới.
* Giai đoạn 2021 - 2024, tỷ lệ hộ nghèo của Sơn La giảm gần 50% (từ 21,66% xuống còn 11,11%). Đặc biệt, tỷ lệ hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số giảm từ 21,34% năm 2021 xuống còn 10,9% vào cuối năm 2024.
