Việc sửa đổi, bổ sung Luật CGCN nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và triển khai Nghị quyết Quốc hội trong các văn bản gần đây gồm Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KH,CN,ĐMST&CĐS); Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Các xu thế của CGCN trên thế giới đặt ra nhiều vấn đề đòi hỏi phải sửa đổi, bổ sung Luật CGCN. Ảnh minh họa.
Tạo hành lang pháp lý cho hoạt động chuyển giao công nghệ
Luật CGCN năm 2017 đã tạo hành lang pháp lý cho hoạt động CGCN trong nước, CGCN từ nước ngoài vào Việt Nam và CGCN từ Việt Nam ra nước ngoài.
Tuy nhiên, sau gần một thập kỷ thi hành, Luật CGCN đã bộc lộ những hạn chế, bất cập (đối tượng công nghệ được điều chỉnh chưa bao quát các công nghệ mới; chính sách về tài chính, pháp lý, thể chế cho bên chuyển giao và bên nhận CGCN chưa đầy đủ; thiếu chính sách khuyến khích, hỗ trợ CGCN nội sinh; thị trường KH&CN hoạt động yếu; quản lý nhà nước về CGCN chưa hiệu quả…). Những hạn chế này khiến Luật chưa theo kịp tốc độ phát triển nhanh chóng của KHCN&ĐMST trên thế giới; chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra trong bối cảnh đất nước đang thực hiện các đột phá về phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS.
Bên cạnh đó, các xu thế của CGCN trên thế giới đặt ra nhiều vấn đề đòi hỏi phải sửa đổi, bổ sung Luật CGCN để theo kịp thực tiễn và hội nhập quốc tế. Một số xu thế nổi bật như: CGCN dựa trên tài sản trí tuệ, công nghệ phi vật chất, do đó Luật CGCN cần sửa đồi mở rộng phạm vi, đối tượng công nghệ chuyên giao; Thúc đẩy ĐMST và CGCN nội sinh: không chỉ CGCN từ nước ngoài mà còn từ viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp, xu thế hình thành các doanh nghiệp "spin-off", hoạt động góp vốn bằng công nghệ gia tăng; Toàn cầu hóa CGCN gắn với kiểm soát an ninh công nghệ chặt thông qua khung pháp lý, cần phân loại và kiểm soát CGCN nhạy cảm; Hình thành thị trường KH&CN minh bạch và chuyên nghiệp. Trên thế giới, CGCN không còn là giao dịch riêng lẻ mà là gói công nghệ, thông qua sàn giao dịch. Nhiều công cụ mới được áp dụng như xếp hạng công nghệ, định giá tài sản trí tuệ, đấu giá sáng chế, li-xăng công nghệ...; Kết hợp CGCN với đầu tư mạo hiếm, tài chính hóa tài sản công nghệ, coi tài sản đảm bảo là công nghệ và tài sản trí tuệ để vay vốn; CGCN thế hệ mới gắn với quản lý luồng dữ liệu, phần mềm, CGCN xuyên biên giới, CGCN không tiêp xúc, an ninh công nghệ, kiểm soát đầu tư, sử dụng dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo để tự động hóa quá trình CGCN.
Tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, khơi thông luồng công nghệ
Đảng và Nhà nước đã đặt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên vào năm 2025 và mức tăng trưởng "hai con số" trong giai đoạn 2026 - 2030, hướng tới mục tiêu đưa nước ta tiến đến thuộc nhóm nước thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thuộc nhóm nước thu nhập cao vào năm 2045. Tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với phát triển bền vững, CĐS, kinh tế số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn.
Để đáp ứng yêu cầu đó, việc sửa đổi, bổ sung Luật CGCN là cần thiết nhằm hoàn thiện khung pháp lý, thúc đẩy hoạt động CGCN hiệu quả, đồng bộ, phù hợp với yêu cầu thực tiễn và xu thế toàn cầu. Luật sửa đổi sẽ hướng đến tăng cường phân cấp, đơn giản hóa thủ tục hành chính, đồng thời nâng cao công tác thông tin, thống kê về CGCN phục vụ quản lý nhà nước.
Việc sửa đổi cũng nhằm thúc đầy ĐMST và CGCN nội sinh. Ảnh minh họa.
Việc sửa đổi cũng nhằm thúc đầy ĐMST và CGCN nội sinh, khơi luồng công nghệ giữa các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước và giữa các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở nghiên cứu và doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân. Đồng thời phát triển thị trường KH&CN hoạt động hiệu quả, minh bạch và chuyên nghiệp, tạo môi trường thuận lợi cho các giao dịch công nghệ, tài sản trí tuệ, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Luật sửa đối, bổ sung một số điều của Luật CGCN được xây dựng trên quan điểm thể chế hóa kịp thời quan điểm, đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước về phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS; coi doanh nghiệp là trung tâm của ứng dụng, chuyển giao và đổi mới công nghệ, thúc đẩy phát triển thị trường KH&CN trong nước; ngăn chặn nhập khẩu công nghệ lạc hậu, tiếp thu và làm chủ công nghệ tiên tiến của thế giới phù hợp với điều kiện Việt Nam.
Cùng với đó, tiếp tục phát huy, kế thừa các nội dung tiến bộ của Luật CGCN năm 2017, xác định, lựa chọn các vấn đề thực sự vướng mắc trong thực tiễn đã "chín", đã rõ để kịp thời tháo gỡ, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động CGCN trong nước và từ nước ngoài vào Việt Nam để cải thiện trình độ công nghệ quốc gia, năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp, phục vụ tăng trưởng nhanh và bền vững. Đổi mới tư duy và phương thức quản lý nhà nước về hoạt động CGCN phù hợp với bối cảnh mới để bảo đảm hiệu quả kiểm soát công nghệ đi đôi với giảm thiểu thủ tục hành chính với doanh nghiệp; đảm bảo tính khả thi, đồng bộ và thống nhất của hệ thống pháp luật.
Trong quá trình xây dựng dự thảo Luật, Bộ KH&CN đã nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Lãnh đạo Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, tổ chức, cá nhân. Bộ đã nghiên cứu, rà soát và điều chỉnh thu gọn các nội dung đề xuất sửa đổi, bổ sung so với nội dung đã đề xuất tại Tờ trình số 700/TTr-CP của Chính phủ về đề nghị bố sung dự án Luật sửa đối, bố sung một số điều của Luật CGCN vào Chương trình lập pháp năm 2025 của Quốc hội theo yêu cầu của UBTVQH tại Nghị quyết số 97/2025/UBTVQH15.
Ngày 08/9/2025, tại Phiên họp Chính phủ chuyện đề xây dựng pháp luật tháng 9/2025 (Phiên thứ nhất), Chính phủ đã cho ý kiến về hồsơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật CGCN. Bộ KH&CN đã tiếp thu, giải trình, chỉnh lý hoàn thiện hồ sơ theo ý kiến của các Thành viên Chính phủ và theo các yêu cầu nêu tại Nghị quyết số 278/NQ-CP của Chính phủ ngày 13/9/2025 về Phiên họp Chuyên đề xây dựng pháp luật tháng 9 năm 2025 (Phiên họp thứ nhất). Tại Nghị quyết số 278/NQ-CP, Chính phủ cũng đã giao Bộ KH&CN hoàn thiện hồ sơ Dự án Luật, giao Bộ trưởng Bộ KH&CN thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ ký Tờ trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến và thông qua đối với dự án Luật này tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (tháng 10 năm 2025).
Việc sửa đổi, bổ sung Luật CGCN là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện thể chế, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho đổi mới sáng tạo, phát triển thị trường khoa học và công nghệ, góp phần khơi thông nguồn lực công nghệ, thúc đẩy tăng trưởng nhanh và bền vững. Luật mới được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam chủ động hội nhập, làm chủ công nghệ tiên tiến, đưa KH,CN,ĐMST&CĐS thực sự trở thành động lực phát triển đất nước trong kỷ nguyên số.
