Luật CGCN năm 2017 được đánh giá đã tạo hành lang pháp lý quan trọng cho các hoạt động CGCN trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, sau gần 10 năm, nhiều hạn chế, bất cập đã bộc lộ. Các quy định hiện hành chưa theo kịp tốc độ phát triển nhanh của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST); phạm vi công nghệ được điều chỉnh chưa bao quát các công nghệ mới; chính sách tài chính và pháp lý cho các bên tham gia chuyển giao chưa đầy đủ; thiếu cơ chế khuyến khích chuyển giao công nghệ nội sinh; thị trường KH&CN còn yếu; và công tác quản lý nhà nước chưa thực sự hiệu quả.
Trong bối cảnh KH,CN&ĐMST trở thành động lực phát triển kinh tế – xã hội, việc sửa đổi Luật CGCN 2017 là yêu cầu cấp thiết nhằm khắc phục những bất cập của luật hiện hành và bổ sung các chính sách phù hợp với thực tiễn đang thay đổi nhanh chóng.
Toàn cảnh Hội thảo.
Hội thảo đã tập trung bàn luận về một số nhóm nội dung gồm: Phạm vi điều chỉnh, giải thích từ ngữ và chính sách chung của nhà nước đối với hoạt động CGCN; quyền CGCN, góp vốn bằng công nghệ; công nghệ khuyến khích, hạn chế chuyển giao, đăng ký chuyển giao công nghệ; chính sách hỗ trợ, khuyến khích CGCN, mua và phổ biến công nghệ của Nhà nước; thẩm định công nghệ, cấp giấy phép CGCN; trách nhiệm của Bộ KH&CN trong quản lý nhà nước về CGCN…
Dự thảo Luật lần này bổ sung nhiều quy định mới nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn của hoạt động CGCN. Trong đó, dự thảo đưa vào các cơ chế mới như CGCN tạm thời, cho phép doanh nghiệp và tổ chức tiếp nhận công nghệ trong thời gian nhất định để thử nghiệm, đánh giá mức độ phù hợp trước khi quyết định triển khai chính thức; cơ chế CGCN theo kết quả, hiệu quả, trong đó giá trị và nghĩa vụ của các bên được xác định dựa trên mức độ đạt được của các chỉ tiêu kỹ thuật, môi trường, kinh tế – xã hội; quy định về thử nghiệm có kiểm soát đối với công nghệ mới theo khuôn khổ pháp luật về KH,CN&ĐMST.
Bên cạnh các cơ chế mới này, dự thảo bổ sung nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động tiếp nhận, ứng dụng và đổi mới công nghệ, bao gồm các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, khấu hao tài sản công nghệ, cùng các hình thức hỗ trợ thông qua Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia và các quỹ phát triển khoa học và công nghệ của Bộ, ngành và địa phương. Dự thảo cũng hoàn thiện quy định về góp vốn bằng công nghệ, làm rõ quyền sở hữu, quyền sử dụng và các yêu cầu đối với việc thẩm định giá công nghệ trong trường hợp góp vốn vào dự án có sử dụng vốn nhà nước.
Quy trình thẩm định, chấp thuận và cấp phép chuyển giao công nghệ cũng được điều chỉnh theo hướng rõ ràng, phù hợp với phân cấp quản lý, rút ngắn thời gian xử lý và bảo đảm thống nhất với pháp luật về đầu tư, xây dựng và môi trường. Những sửa đổi này bao gồm đổi mới quy định về thẩm định công nghệ trong các dự án đầu tư, quy định về chấp thuận CGCN hạn chế chuyển giao, thủ tục cấp giấy phép CGCN, và các nội dung liên quan đến đăng ký CGCN.
Ngoài ra, dự thảo tiếp tục cập nhật và hoàn thiện các quy định liên quan đến công nghệ chiến lược, công nghệ tiên tiến, công nghệ mới và công nghệ sạch; đồng thời nhấn mạnh các lĩnh vực ưu tiên phát triển như nông nghiệp, y tế, môi trường, năng lượng và các lĩnh vực phục vụ mục tiêu phát triển bền vững.
Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Hoàng Minh ghi nhận và tiếp thu các ý kiến góp ý của đại biểu, đặc biệt liên quan đến việc đánh giá các dự án chuyển giao công nghệ, thẩm định giá để xác định giá trị tài sản, hành lang pháp lý về thẩm định giá đối với hoạt động tư vấn và yêu cầu bảo đảm sự đồng bộ giữa Luật CGCN và các luật có liên quan…
Thứ trưởng Hoàng Minh phát biểu tại Hội thảo.
Về tự định giá công nghệ để góp vốn, Thứ trưởng Hoàng Minh cho biết công nghệ là một loại tài sản vô hình. Nếu công nghệ được thể hiện dưới dạng tài sản hữu hình thì đã có pháp luật điều chỉnh theo quy định hiện hành.
Đối với kết quả nghiên cứu khoa học, Luật KH,CN&ĐMST đã quy định cơ chế giao quyền, theo đó tổ chức được giao chủ trì nhiệm vụ KH&CN được quyền sử dụng kết quả nghiên cứu để thương mại hóa và góp vốn. Với công nghệ tồn tại dưới dạng quyền sở hữu trí tuệ, việc định giá và giao dịch thực hiện theo Luật Sở hữu trí tuệ.
Tuy nhiên, thực tế còn nhiều loại công nghệ không phải sáng chế, không phải đề tài nghiên cứu. Với những trường hợp này, dự thảo Nghị định sẽ giao quyền định đoạt cho cơ quan sở hữu công nghệ; cơ quan này có quyền quyết định giá trị công nghệ để giao dịch và giá giao dịch sẽ được xác lập theo thỏa thuận. Thứ trưởng nhấn mạnh, đây là giải pháp quan trọng nhằm thúc đẩy hoạt động giao dịch công nghệ, tháo gỡ khó khăn trong việc đưa công nghệ lên sàn giao dịch.
Thứ trưởng Hoàng Minh cũng cho biết, dự thảo quy định rõ, trường hợp góp vốn bằng công nghệ vào dự án có sử dụng ngân sách nhà nước thì phải thực hiện thẩm định giá; nếu không sử dụng ngân sách nhà nước thì được thực hiện theo giá thị trường, phù hợp với quy định của Luật Giá. Mục tiêu của quy định này là tháo gỡ khó khăn cho chủ thể sở hữu công nghệ, tạo điều kiện để công nghệ được tự do giao dịch.
Liên quan đến thẩm định giá, Thứ trưởng Hoàng Minh khẳng định, thẩm định giá là việc xác định giá trị của tài sản theo quy định pháp luật. Thông tư số 37 của Bộ Tài chính đã quy định đầy đủ hành lang pháp lý cho hoạt động thẩm định giá và hoạt động tư vấn thẩm định giá. Bộ KH&CN sẽ tiếp thu các ý kiến và có báo cáo giải trình tại phiên thảo luận tại Hội trường Quốc hội sắp tới.
Phát biểu kết luận, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Nguyễn Phương Tuấn đề nghị rà soát lại dự thảo để bảo đảm tính thống nhất với các luật có liên quan; nghiên cứu bổ sung một số khái niệm; đồng thời cơ bản nhất trí với cách giải trình của Bộ KH&CN về việc không đưa khái niệm "công nghệ" vào Luật này, vì khái niệm đã được quy định trong Luật KH,CN&ĐMST. Đối với nội dung "thẩm định công nghệ", ông đề nghị phải làm rõ khái niệm này, hoặc đưa vào phần giải thích từ ngữ, hoặc thiết kế thành một điều riêng để dễ áp dụng.
Về phân cấp, phân quyền, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Nguyễn Phương Tuấn đề nghị cơ quan soạn thảo tổng hợp đầy đủ các ý kiến của đại biểu Quốc hội, đặc biệt là các nội dung liên quan đến phân cấp giữa địa phương và Trung ương, để chỉnh lý lại theo hướng rõ ràng, dễ hiểu và thuận lợi hơn cho tổ chức thực hiện.
