Giảm nghèo lồng ghép thích ứng khí hậu
Cà Mau là địa phương chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu, gồm xâm nhập mặn, sạt lở bờ biển và thay đổi hệ sinh thái rừng - biển. Do đó, các giải pháp giảm nghèo của tỉnh không chỉ tập trung hỗ trợ sinh kế mà còn lồng ghép yếu tố thích ứng khí hậu, giúp người dân phát triển bền vững trong môi trường tự nhiên nhiều biến động.
Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tỉnh Cà Mau đã triển khai hàng trăm mô hình hỗ trợ sản xuất, chăn nuôi và chuyển đổi nghề có tính thích nghi cao. Đến nay, gần 200 mô hình sinh kế được triển khai tại nhiều địa phương, chú trọng những ngành nghề phù hợp đặc thù từng vùng như nuôi bò tại vùng đất liền, nuôi cá bống tượng - cá chình ở khu vực nước lợ, mô hình trồng rau màu thích ứng xâm nhập mặn, hay chăn nuôi vịt, lươn, rắn trong điều kiện biến đổi nguồn nước.
Các giải pháp giảm nghèo của tỉnh không chỉ tập trung hỗ trợ sinh kế mà còn lồng ghép yếu tố thích ứng khí hậu, giúp người dân phát triển bền vững trong môi trường tự nhiên nhiều biến động.
Tính đến 31/7/2025, tỉnh đã phân bổ hơn 400 tỷ đồng cho các dự án hỗ trợ giảm nghèo. Ngoài ngân sách trung ương và địa phương, Cà Mau chủ động huy động nguồn xã hội hóa từ doanh nghiệp, tổ chức từ thiện và cá nhân để xây dựng nhà ở, giếng nước sạch, cầu dân sinh và hỗ trợ cây - con giống cho hộ dân vùng khó khăn, nhất là đồng bào Khmer.
Giai đoạn 2021-2024, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội đã nhận hỗ trợ, đỡ đầu hơn 9.000 hộ nghèo, mỗi năm giúp khoảng 2.300 hộ cải thiện sinh kế. Khoảng 75% số hộ được hỗ trợ đã thoát nghèo bền vững.
Bên cạnh các dự án sinh kế, tỉnh còn triển khai hoạt động văn hóa - xã hội nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số và củng cố sự gắn kết cộng đồng. Hệ thống trường học bán trú được bổ sung thiết bị dạy và học; nhiều chùa Nam tông Khmer được trùng tu; nhiều lễ hội truyền thống được phục dựng, giúp cộng đồng duy trì bản sắc văn hóa trong quá trình phát triển.
Đặc biệt, các chương trình đào tạo nghề về chăn nuôi, trồng trọt, thủy sản thích ứng biến đổi khí hậu được tổ chức thường xuyên, giúp người dân nắm kỹ thuật mới. Nhiều hộ dân sau khi tham gia các lớp tập huấn đã tự chủ hơn trong quản lý sản xuất, chủ động phòng dịch bệnh và nâng cao hiệu quả kinh tế.
Điển hình như gia đình bà Lâm Hòa Na (xã Vĩnh Hậu) được hỗ trợ 40 con vịt xiêm giống và tham gia tập huấn chăn nuôi. Sau khi áp dụng kiến thức mới vào quy trình chăm sóc và phòng bệnh, đàn vịt phát triển ổn định, giúp gia đình thoát nghèo bền vững. Hay trường hợp bà Sơn Thị Tuyết Mai, trước kia thuộc hộ nghèo tại cùng xã, được vay vốn ưu đãi chuyển đổi nghề sang thu mua phế liệu, từ đó ổn định thu nhập và trở thành hộ khá.
Những mô hình sinh kế này đang chứng minh hiệu quả tại các khu vực chịu tác động mạnh của biến đổi khí hậu, giúp người dân thích nghi linh hoạt với điều kiện môi trường ngày càng khó lường.
Mở rộng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe
Nhờ các giải pháp đồng bộ, tỷ lệ hộ nghèo tại Cà Mau giảm mạnh. Nếu như giai đoạn 2016-2020, toàn tỉnh còn khoảng 230 hộ tái nghèo thì từ năm 2021 đến nay, tình trạng tái nghèo gần như không còn. Hiện Cà Mau duy trì 95 mô hình sinh kế với hơn 1.300 hộ được tiếp cận vốn hỗ trợ, tập trung vào các ngành có khả năng chống chịu tốt với biến đổi khí hậu như nuôi bò, nuôi sò huyết, mô hình tôm - lúa, nuôi chồn hương, phát triển rau màu hữu cơ…
Giai đoạn 2026-2030, Cà Mau đặt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số xuống dưới 1%, hướng tới không còn địa bàn đặc biệt khó khăn. Ngoài ra, Cà Mau cũng ưu tiên mở rộng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe hiện đại, kiểm soát dịch bệnh, phấn đấu 98% đồng bào dân tộc tham gia bảo hiểm y tế; 100% phụ nữ mang thai được khám thai định kỳ; tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân dưới 11%.
Trên phương diện chuyển đổi số và nâng cao năng lực thích ứng, tỉnh hỗ trợ khoảng 90% cán bộ cơ sở tiếp cận công nghệ thông tin; đồng thời bồi dưỡng chính sách dân tộc cho hơn 95% cán bộ, công chức vùng dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, các giá trị văn hóa truyền thống tiếp tục được bảo tồn thông qua hoạt động dạy chữ Khmer, Hoa và tổ chức các lễ hội đặc trưng hằng năm.
Hiện tỉnh duy trì gần 100 mô hình sinh kế, tập trung vào các ngành có khả năng chống chịu tốt với biến đổi khí hậu như: nuôi bò, nuôi sò huyết, mô hình tôm - lúa, nuôi chồn hương, phát triển rau màu hữu cơ…
Một trong những trọng tâm hiện nay là triển khai Đề án hỗ trợ sinh kế cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ gia đình chính sách khó khăn và hộ dân tộc thiểu số giai đoạn 2025–2027. Đề án dự kiến hỗ trợ hơn 12.149 hộ, trong đó hơn 1.200 hộ là đồng bào dân tộc thiểu số. Các hình thức hỗ trợ gồm: cấp giống, thức ăn chăn nuôi, kỹ thuật sản xuất; đào tạo nghề; giải quyết việc làm; hỗ trợ công cụ, phương tiện sản xuất; bố trí đất sản xuất; vốn kinh doanh…
Tổng kinh phí thực hiện hơn 622 tỷ đồng, với ngân sách nhà nước hơn 241 tỷ đồng, vốn tín dụng ưu đãi trên 321 tỷ đồng và hơn 60 tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2027, không còn hộ gia đình chính sách khó khăn; ít nhất 70% hộ nghèo, cận nghèo và hộ dân tộc thiểu số được hỗ trợ thoát nghèo bền vững.
Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau, Đề án là giải pháp mang tính chiến lược, không chỉ hỗ trợ trước mắt mà hướng đến phát triển sinh kế gắn với tiềm năng từng vùng sinh thái như vùng ngọt hóa U Minh, vùng tôm - lúa, vùng ven biển và hải đảo. Người dân được khuyến khích ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, chuyển đổi mô hình sản xuất linh hoạt theo diễn biến khí hậu, đảm bảo sinh kế ổn định lâu dài.
Với việc gắn kết giảm nghèo cùng thích ứng biến đổi khí hậu, Cà Mau đang tạo dựng mô hình phát triển bền vững, giúp người dân chủ động trước rủi ro thiên tai, nâng cao năng lực tự tạo việc làm và từng bước cải thiện chất lượng đời sống.
