Nhận thức rõ điều đó, nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia “Nghiên cứu khai thác và phát triển nguồn gen cây Thủy tùng tại một số tỉnh Tây Nguyên” (mã số NVQG-2021/ĐT.12) do Viện Khoa học Lâm nghiệp Nam Trung Bộ và Tây Nguyên chủ trì, TS. Lưu Thế Trung làm chủ nhiệm, đã được triển khai trong giai đoạn 2021-2025.
Mục tiêu trọng tâm của nhiệm vụ là cung cấp cơ sở khoa học đầy đủ về đặc điểm sinh học, lâm học, đa dạng di truyền của Thủy tùng và xây dựng hệ thống kỹ thuật từ nhân giống đến trồng, chăm sóc nhằm phục hồi và phát triển quần thể loài quý hiếm này.
Cây thủy tùng qua các phương pháp nhân giống đã phát triển tốt, hứa hẹn góp phần bảo tồn và phát triển nguồn gen quý.
Nhóm nghiên cứu đã hoàn thiện báo cáo chi tiết về đặc điểm lâm học, sinh học, sinh thái và đa dạng di truyền của Thủy tùng, lần đầu tiên ghi nhận đầy đủ đặc tính nguồn gen tại các vùng phân bố tự nhiên ở Tây Nguyên. Các phân tích cho thấy mức độ đa dạng di truyền thấp, phản ánh quá trình suy giảm dài hạn của quần thể, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của các biện pháp bảo tồn chủ động.
Nghiên cứu cũng đã xác định các điều kiện lập địa phù hợp, sinh trưởng đặc trưng của cây con và phản ứng của Thủy tùng trong giai đoạn đầu trồng phục hồi, các dữ liệu quan trọng để thiết kế mô hình trồng và quản lý rừng bảo tồn.
Nhóm nghiên cứu đã hoàn thiện hệ thống quy trình kỹ thuật liên hoàn và nhân giống thành công 3.000 cây con đạt tiêu chuẩn trồng rừng, có sức sống và khả năng thích nghi tốt. Đây là nguồn cây giống quan trọng phục vụ trồng phục hồi tại các khu bảo tồn, vườn quốc gia và vùng rừng ngập nước nội địa.
Cây thủy tùng thuộc nhóm IA, loài đặc hữu có tên trong Sách đỏ Việt Nam, có nguy cơ tuyệt chủng và được xếp vào diện cần được bảo vệ nghiêm ngặt.
Nhóm nghiên cứu đã xây dựng 01 ha vườn sưu tập nguồn gen, đóng vai trò như “ngân hàng di truyền sống” nhằm lưu giữ và bảo tồn lâu dài các dòng Thủy tùng bản địa quý hiếm. Song song, nhóm đã triển khai 05 ha mô hình trồng thực nghiệm tại hai tỉnh Tây Nguyên, với tỷ lệ sống đạt trên 85%, cho thấy tính thích nghi tốt của cây trong điều kiện cải tạo rừng và đất ngập nước
Những mô hình này không chỉ là cơ sở thực nghiệm mà còn là điểm trình diễn để nhân rộng kỹ thuật ra các địa phương có nhu cầu phục hồi loài, góp phần nâng cao năng lực nghiên cứu và mở rộng cơ hội hợp tác quốc tế
Theo báo cáo, nhiệm vụ đã giúp tổ chức chủ trì tích lũy được hệ thống dữ liệu khoa học và hiện trường theo dõi dài hạn, yếu tố đặc biệt quan trọng trong bảo tồn loài quý hiếm. Thủy tùng vốn là đối tượng có giá trị quốc tế, nên kết quả nghiên cứu mở ra cơ hội hợp tác sâu rộng trong các dự án bảo tồn liên vùng và xuyên biên giới.
Khi được nhân rộng, Thủy tùng hứa hẹn trở thành biểu tượng của nỗ lực phục hồi rừng đặc hữu Tây Nguyên, đóng góp thiết thực vào mục tiêu tăng trưởng xanh và bảo vệ đa dạng sinh học của Việt Nam.
