Trường học vùng cao Thanh Hóa nỗ lực chuyển đổi số trong giáo dục

Chuyển đổi từ nhận thức đến hành động

Nhận thức rõ tầm quan trọng của chủ trương này, những năm gần đây, ngành giáo dục tỉnh Thanh Hóa đã chủ động ban hành nhiều kế hoạch, chương trình cụ thể nhằm thúc đẩy chuyển đổi số tại các cơ sở giáo dục, đặc biệt là khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa. Dù điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn, song nhiều trường học vùng cao vẫn nỗ lực "bắt nhịp" với xu thế mới, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm để đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Trường THCS Bát Mọt: Điểm sáng từ vùng biên giới

Tại huyện vùng cao Thường Xuân, Trường THCS Bát Mọt (xã Bát Mọt, giáp biên giới Lào) là một trong những đơn vị đi đầu trong ứng dụng công nghệ số vào công tác quản lý và giảng dạy. Hiện nay, hệ thống VNEDU được triển khai trong hầu hết các hoạt động của nhà trường, từ hồ sơ giáo án, kế hoạch dạy học, hồ sơ chủ nhiệm, quản lý học sinh đến việc vào điểm và liên lạc với phụ huynh, tất cả đều được thực hiện trực tuyến.

Hiệu trưởng Lê Hồng Sâm chia sẻ rằng, trước đây mỗi kỳ học, giáo viên phải in ấn và lưu trữ khối lượng hồ sơ lớn, còn phụ huynh thì chỉ biết kết quả học tập của con vào cuối học kỳ. Việc này không chỉ tốn thời gian, công sức mà còn tiềm ẩn nguy cơ sai sót, khó tra cứu dữ liệu khi cần thiết. "Giờ đây, khi toàn trường triển khai VNEDU, mọi dữ liệu đều được cập nhật tức thời, minh bạch, chỉ cần vài cú nhấp chuột là có thể theo dõi toàn bộ quá trình học tập của học sinh", thầy Sâm nói. "Không chỉ vậy, việc lưu trữ hồ sơ điện tử cũng giúp giáo viên tiết kiệm thời gian, dành nhiều tâm sức hơn cho công tác chuyên môn".

Không dừng lại ở công tác quản lý, công nghệ còn được ứng dụng sâu vào từng tiết học. 100% phòng học của trường đều được kết nối Internet, trang bị tivi và máy tính để phục vụ giảng dạy. Giáo viên chủ động kết hợp giữa phương pháp truyền thống và giáo án điện tử, giúp bài học trực quan, sinh động, hấp dẫn hơn. Nhà trường còn xây dựng phòng tin học riêng với hệ thống máy tính đầy đủ và giáo viên chuyên trách, giúp học sinh làm quen sớm với kỹ năng tạo lập văn bản, sử dụng phần mềm cơ bản, tìm kiếm thông tin, và bước đầu học cách tư duy, làm việc trong môi trường số.

Đặc biệt, thời gian gần đây, nhiều giáo viên của Trường THCS Bát Mọt đã bắt đầu ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong công tác chuẩn bị bài giảng. Các phần mềm AI được sử dụng để tìm kiếm tư liệu minh họa, thiết kế hình ảnh, gợi ý nội dung giảng dạy, hỗ trợ chấm bài và đánh giá năng lực học sinh. Nhờ đó, các bài học trở nên sinh động, cập nhật và gần gũi hơn với đời sống của học sinh vùng cao.

Song song với đó, nhà trường còn tích cực cử cán bộ, giáo viên tham gia các lớp tập huấn về kỹ năng số, trong đó có nội dung sử dụng AI trong quản lý, dạy học trực tuyến và kiểm tra đánh giá. Những buổi tập huấn không chỉ giúp giáo viên nắm bắt công cụ mới mà quan trọng hơn là thay đổi tư duy, thói quen làm việc, từ chỗ e dè, ngại công nghệ sang chủ động khai thác hiệu quả các phần mềm và nền tảng số.

"Giáo viên vùng cao ban đầu còn bỡ ngỡ, nhưng khi thấy công nghệ giúp tiết kiệm thời gian, giảm tải công việc hành chính và làm cho bài giảng hấp dẫn hơn, ai cũng muốn học hỏi thêm. Chúng tôi xác định chuyển đổi số không phải phong trào, mà là động lực nâng cao chất lượng dạy học, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập và đổi mới căn bản giáo dục hiện nay", thầy Sâm nhấn mạnh.

Khó khăn vẫn hiện hữu ở nhiều trường vùng sâu

Trái ngược với sự thuận lợi tại Bát Mọt, ở nhiều vùng cao khác của Thanh Hóa, công tác chuyển đổi số trong giáo dục vẫn gặp nhiều rào cản. Tại Trường Tiểu học Thiết Ống (xã Thiết Ống, huyện Bá Thước), khoảng 80% học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số, năng lực tiếng Việt và khả năng tiếp cận công nghệ còn hạn chế. Cơ sở vật chất dù đã được đầu tư song vẫn thiếu đồng bộ; đặc biệt, trường chưa có giáo viên Tin học chuyên trách, khiến việc giảng dạy công nghệ thông tin không được duy trì thường xuyên.

Phó Hiệu trưởng Dư Thị Việt Hà chia sẻ: "Nhà trường có phòng máy tính tương đối đầy đủ, nhưng do thiếu giáo viên nên việc vận hành gặp khó khăn. Toàn trường hiện chỉ có một tivi thông minh, chủ yếu phục vụ trình chiếu một chiều, chưa thể tổ chức được các tiết học tương tác hoặc kết nối trực tuyến".

Tuy nhiên, không cam chịu trước điều kiện hạn chế, Trường Tiểu học Thiết Ống vẫn chủ động tìm cách thích ứng linh hoạt. Nhà trường tổ chức các buổi tập huấn nội bộ về công nghệ thông tin, khuyến khích giáo viên làm quen dần với các công cụ AI, trong đó có ChatGPT – công cụ được nhiều giáo viên sử dụng để soạn giáo án, tìm tư liệu giảng dạy, thiết kế câu hỏi và hoạt động học tập. Ban giám hiệu định hướng giáo viên áp dụng công nghệ phù hợp năng lực cá nhân và điều kiện lớp học, không áp đặt, không chạy theo phong trào. Nhờ vậy, nhiều giáo viên đã tự tin sử dụng AI để thiết kế bài học theo từng hoạt động như khởi động, khám phá, luyện tập, củng cố, giúp học sinh hứng thú, chủ động và sáng tạo hơn trong giờ học.

Ngoài ra, trường còn lồng ghép giáo dục công dân số vào các buổi sinh hoạt dưới cờ, thông qua thảo luận về sử dụng mạng xã hội an toàn, phòng tránh lừa đảo trực tuyến, bạo lực học đường, kỹ năng ứng xử văn minh trong không gian mạng. Những nội dung này không chỉ trang bị kiến thức mà còn giúp học sinh dân tộc thiểu số hiểu được trách nhiệm và hành vi đúng đắn trong môi trường số.

Chuyển đổi số – hành trình dài nhưng tất yếu

Theo đại diện Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Bá Thước, để chuyển đổi số thành công ở vùng cao, cần có chiến lược dài hơi, trong đó chú trọng đầu tư hạ tầng mạng, thiết bị, bồi dưỡng kỹ năng số cho giáo viên và học sinh, đồng thời xây dựng nội dung giảng dạy linh hoạt, phù hợp với đặc thù địa phương.

Nghị quyết 71-NQ/TW không chỉ là định hướng chiến lược cho toàn ngành, mà còn là nguồn động lực để mỗi nhà trường tự đổi mới chính mình. Dù điều kiện còn thiếu thốn, nhưng với tinh thần chủ động, sáng tạo và trách nhiệm, các thầy cô vùng cao Thanh Hóa đang từng bước "kích hoạt" lớp học bằng công nghệ, thu hẹp khoảng cách số và mở rộng cơ hội học tập công bằng cho mọi học sinh.

Chuyển đổi số trong giáo dục vùng cao có thể chưa nhanh, nhưng mỗi bước tiến nhỏ đều mang ý nghĩa lớn. Từ việc cập nhật điểm số qua mạng, tổ chức lớp học trực tuyến đầu tiên, đến những bài giảng có sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, tất cả đang tạo nên một bức tranh mới về giáo dục vùng cao trong thời đại số, nơi tri thức không còn bị giới hạn bởi không gian địa lý, và cơ hội học tập được mở ra cho mọi người, ở mọi nơi./.