Tập trung vào trồng và sản xuất chè là một trong những giải pháp giúp hộ nghèo nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, thoát nghèo bền vững.
Nhiều thách thức trong công tác giảm nghèo
Sau sáp nhập, thực hiện chỉ đạo của tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên đã tiến hành rà soát số hộ nghèo và cận nghèo. Đến đầu năm 2025, toàn tỉnh (gồm Thái Nguyên và Bắc Kạn) ghi nhận 23.061 hộ nghèo (chiếm 5,46%), 15.482 hộ cận nghèo (3,67%). Đáng chú ý, trong số này có 19.354 hộ nghèo là đồng bào dân tộc thiểu số, chiếm tới 83,93% tổng số hộ nghèo. Những con số này cho thấy tình trạng hộ nghèo vẫn còn đáng kể, trong khi tiềm lực của nhiều địa phương còn hạn chế.
Cụ thể như xã Ngân Sơn, địa phương mới thành lập trên cơ sở hợp nhất các xã Đức Vân, Cốc Đán và thị trấn Vân Tùng, hiện có 27 thôn, khu với hơn 1.890 hộ dân, 8.260 nhân khẩu. Với địa hình chủ yếu đồi núi xen khe suối, độ dốc lớn, xã gặp nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội. Bà Dương Thị Phương Quế, Chủ tịch UBND xã Ngân Sơn, cho biết điều kiện hạ tầng trên địa bàn chưa đồng bộ, nhiều thôn, bản còn gặp khó khăn về giao thông, điện, thủy lợi, nhà văn hóa và trường học, ảnh hưởng đến khả năng thu hút đầu tư và mở rộng sản xuất. Nguồn nhân lực chất lượng còn thiếu, phần lớn lao động chưa qua đào tạo nghề và khó tiếp cận công nghệ mới trong sản xuất.
Kinh tế hộ gia đình chủ yếu nhỏ lẻ, manh mún, chưa hình thành chuỗi giá trị, dễ bị tác động bởi biến động giá cả thị trường. Ngoài ra, nguy cơ sạt lở, lũ ống, lũ quét tại các thôn vùng cao vẫn thường trực, tác động trực tiếp đến đời sống và sản xuất. Không chỉ riêng Ngân Sơn, tại nhiều xã phía Bắc của tỉnh, sau mỗi trận thiên tai, nhà cửa và ruộng vườn của người dân bị hư hại, khiến nhiều hộ vừa thoát nghèo lại tái nghèo.
Ngoài khó khăn về hạ tầng, Thái Nguyên còn đối mặt với thách thức lớn về sinh kế và việc làm. Toàn tỉnh hiện có 7.900 hộ thiếu việc làm, trong đó 5.801 hộ nghèo và 2.099 hộ cận nghèo. Có 8.976 hộ mà tỷ lệ người phụ thuộc trong gia đình trên 50% gồm trẻ em, người cao tuổi hoặc người khuyết tật đang hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng. Trên 5.060 hộ nghèo, cận nghèo có trẻ em suy dinh dưỡng, 3.764 hộ thiếu hụt bảo hiểm y tế.
Bên cạnh đó, về lĩnh vực giáo dục, theo thống kê, toàn tỉnh còn 5.099 hộ nghèo và 1.460 hộ cận nghèo có ít nhất một người trong độ tuổi 16 -30 chưa qua đào tạo nghề hoặc chưa có bằng cấp, chứng chỉ giáo dục. Có 1.808 hộ có ít nhất một trẻ em từ 3 đến dưới 16 tuổi không được học đúng cấp học theo độ tuổi. Về điều kiện sống, 4.169 hộ nghèo, cận nghèo vẫn thiếu diện tích nhà ở tối thiểu; 3.616 hộ chưa được tiếp cận nguồn nước sạch; hơn 16.500 hộ chưa có nhà tiêu hợp vệ sinh. Những con số này phản ánh bức tranh toàn diện về những khó khăn, thách thức mà công tác giảm nghèo của tỉnh phải đối diện.
Nỗ lực từ chính sách đến hành động
Xác định giảm nghèo bền vững là nhiệm vụ trọng tâm của cả hệ thống chính trị, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, Thái Nguyên đã và đang triển khai nhiều giải pháp. Trước hết, tỉnh chú trọng phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về giảm nghèo với nhiều hình thức phong phú, qua đó nâng cao nhận thức, khơi dậy ý chí vươn lên của người dân, từng bước xóa bỏ tâm lý trông chờ, ỷ lại.
Một trong những thành công nổi bật được ông Nguyễn Thành Nam, Chi cục trưởng Chi cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn tỉnh nhấn mạnh là việc triển khai hiệu quả Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát theo Công điện 102/CD-TTg ngày 6/10/2024 của Thủ tướng Chính phủ. Chỉ sau hơn một tháng, đến ngày 8/8/2025, toàn tỉnh đã hoàn thành hỗ trợ 6.953 hộ dân, trong đó 5.426 hộ được xây mới và 1.527 hộ được sửa chữa, đạt 100% kế hoạch. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong việc cải thiện điều kiện sống, giúp người dân an cư để ổn định sản xuất và vươn lên thoát nghèo.
Tuy nhiên, để hoàn thành mục tiêu giảm nghèo bền vững đến năm 2030, Thái Nguyên vẫn còn nhiều việc phải làm. Tỉnh đã định hướng phát triển đồng bộ hạ tầng kinh tế – xã hội tại các xã khó khăn, vừa phục vụ sản xuất và đời sống dân sinh, vừa tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Song song đó, tỉnh tiếp tục triển khai các giải pháp xây dựng cộng đồng hạnh phúc, nâng cao năng lực quản lý, tăng cường truyền thông, giám sát, đánh giá, đồng thời phát huy vai trò tích cực của cộng đồng trong quá trình thực hiện.
Theo ông Nguyễn Mỹ Hải, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, Thái Nguyên đặt trọng tâm vào việc tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp về công tác giảm nghèo. Mục tiêu giảm nghèo được lồng ghép trong chương trình phát triển kinh tế – xã hội hằng năm, nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm của người đứng đầu. Tỉnh cũng xây dựng cơ chế quản lý, ban hành kế hoạch giai đoạn, thành lập ban chỉ đạo các cấp, đồng thời triển khai cơ chế, chính sách hỗ trợ đặc thù để bảo đảm hiệu quả và không bỏ sót đối tượng.
Công tác tuyên truyền, giáo dục và nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu, tiếp tục được coi trọng. Phong trào "Cả nước chung tay vì người nghèo – không để ai bị bỏ lại phía sau" được triển khai sâu rộng, kịp thời khen thưởng các hộ thoát nghèo tiêu biểu và các tổ chức, cá nhân có đóng góp thiết thực.
Trong nhóm giải pháp trọng tâm, tỉnh tập trung thực hiện hiệu quả chính sách hỗ trợ giảm nghèo gắn với phát triển bền vững. Các mô hình sản xuất dành cho hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, phụ nữ, đồng bào dân tộc thiểu số được khuyến khích gắn kết với doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, hướng tới phát triển xanh, ứng dụng công nghệ số và phù hợp với đặc thù của từng địa phương.
Cùng với đó, tỉnh tăng cường trợ giúp xã hội, giáo dục nghề nghiệp và phát triển sinh kế, tạo việc làm bền vững. Tín dụng chính sách tiếp tục được mở rộng, giúp hộ nghèo có điều kiện đầu tư sản xuất, nâng cao khả năng tự chủ kinh tế. Thái Nguyên cũng đẩy mạnh chuyển đổi số trong dự báo thị trường lao động, kết nối cung – cầu, quản lý nguồn nhân lực và xây dựng cơ sở dữ liệu lao động. Qua đó, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động, giảm lao động trong khu vực phi chính thức, mở rộng cơ hội việc làm ổn định.
Giảm nghèo bền vững là nhiệm vụ lâu dài, không thể giải quyết trong một sớm, một chiều. Chính vì vậy, việc huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực đầu tư cho công tác này là yêu cầu tất yếu. Tỉnh chủ trương phải kiên trì triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, quản lý và sử dụng nguồn lực đúng nguyên tắc, công khai, minh bạch, ưu tiên theo thứ tự, tránh dàn trải.
Với quyết tâm chính trị cao, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và tinh thần nỗ lực vươn lên của người dân, Thái Nguyên kỳ vọng sẽ đạt được các mục tiêu giảm nghèo bền vững, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, hướng tới xây dựng cộng đồng hạnh phúc và phát triển bao trùm.
