WIPO cam kết đồng hành cùng Việt Nam xây dựng nền kinh tế tri thức

- Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về kết quả Việt Nam tiếp tục được ghi nhận là quốc gia "đổi mới vượt kỳ vọng" trong Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) 2025. Việt Nam cần ưu tiên giải pháp gì để cải thiện những trụ cột còn hạn chế nhằm nâng cao chất lượng đổi mới sáng tạo trong những năm tới?

Ông Daren Tang: Với tư cách là Tổng Giám đốc WIPO, Cơ quan Đổi mới sáng tạo toàn cầu, tôi xin chúc mừng Việt Nam nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh đất nước. Trong 80 năm qua, Việt Nam đã thay đổi rất nhiều cả về mặt xã hội, kinh tế và văn hóa. Giờ đây, Việt Nam đang bước vào chương mới của sự phát triển. Tôi tin rằng, khoa học công nghệ cũng như đổi mới sáng tạo là động lực thúc đẩy, cùng với quyết tâm chính trị của cả nước, Việt Nam sẽ thành công.

Trong 10 đến 15 năm qua, Việt Nam đã chứng minh nỗ lực phát triển thực chất. Nếu năm 2013 đứng thứ 76 trong bảng xếp hạng GII thì đến năm 2024 đã vươn lên thứ hạng 44 - một bước tiến hiếm có trên thế giới. Đây là nền tảng quan trọng để đất nước bước sang giai đoạn tiếp theo. Để giai đoạn này thực sự tạo ra đột phá, Việt Nam cần tập trung vào ba nhiệm vụ: Thứ nhất, tiếp tục tăng cường đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D); thứ hai, nâng cao năng lực con người để cụ thể hóa những ý tưởng sáng tạo, trở thành những kết quả hữu hình như tạo ra việc làm, sản xuất, dịch vụ; thứ ba, chuyển dịch nền kinh tế từ mô hình dựa trên sản xuất, lắp ráp, nông nghiệp truyền thống sang kinh tế tri thức. Tôi tin rằng đây chính ba điều mà Việt Nam cần phải thay đổi và triển khai ngay.

- Phóng viên: Việt Nam đang tiếp tục nghiên cứu sửa đổi, hoàn thiện Luật Sở hữu trí tuệ. Theo ông, những điểm nào Việt Nam cần lưu ý trong quá trình sửa đổi Luật? WIPO có kế hoạch hợp tác, hỗ trợ cụ thể nào dành cho Việt Nam để thúc đẩy thương mại hóa sáng chế, nâng cao năng lực bảo hộ sở hữu trí tuệ trong các lĩnh vực công nghệ mới?

Ông Daren Tang: Trước đây, bảo hộ sở hữu trí tuệ chủ yếu liên quan đến việc đăng ký và bảo hộ quyền, nhưng tôi cho rằng như vậy chưa đủ. Xu hướng hiện nay cả WIPO và Việt Nam đều đang hướng tới là thương mại hóa quyền sở hữu trí tuệ. Sau khi một đơn vị có ý tưởng, tiến hành các hoạt động đăng ký, câu hỏi đặt ra không chỉ là đăng ký sáng chế, mà quan trọng hơn là làm thế nào để biến sáng chế thành giá trị kinh tế thực tiễn.

Việt Nam cùng WIPO đang phối hợp xây dựng lộ trình để có thể đưa ý tưởng thực sự ra thị trường, tạo ra các kết quả kinh tế cho quốc gia. Với cách tiếp cận mới này, quyền sở hữu trí tuệ sẽ không chỉ còn là câu chuyện liên quan đến quy định mà sẽ trở thành một hệ sinh thái để các trường, học viện kết hợp được với các doanh nghiệp từ nhỏ và vừa, lớn đến các startup. Bên cạnh đó, việc nâng cao kỹ năng cũng như nhận thức cho tất cả mọi người để cho quyền sở hữu trí tuệ thật sự là một công cụ đưa được ý tưởng ra thị trường là một điều rất quan trọng. Đây cũng chính là tầm nhìn thực tiễn mà WIPO vừa hiện thực hóa thông qua biên bản ghi nhớ ký kết vừa ký kết với Bộ Khoa học và Công nghệ. Văn bản này sẽ trở thành một chất xúc tác rất quan trọng để mở đường cho Việt Nam bước sang một giai đoạn phát triển mới.

- Phóng viên: Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP ở mức hai con số trong những năm tới. Theo ông, đâu là vai trò của đổi mới sáng tạo và sở hữu trí tuệ trong việc hiện thực hóa mục tiêu này?

Ông Daren Tang: Tôi luôn cho rằng câu chuyện đổi mới sáng tạo giống như con sông chảy từ núi đi ra biển, ở đầu nguồn của dòng sông chính là R&D mà Việt Nam đang đầu tư rất nhiều. Đầu tư vào R&D càng nhiều thì dòng sông của chúng ta chảy ra biển sẽ càng mạnh. Tuy nhiên, để dòng chảy có thể hiền hòa, điều phối được, chúng ta cần có giải pháp hỗ trợ để những ý tưởng của người dân Việt Nam dần đi trên con đường trở thành điển hình cho khu vực, điển hình trong thế giới. WIPO cam kết sẽ giúp các đối tác Việt Nam kết nối với các doanh nghiệp.

Một ví dụ điển hình, ngay tại Việt Nam chúng tôi có một sáng kiến "Lab to market" hỗ trợ sinh viên công nghệ trong các học viện, trong nhà trường, giúp các em đưa ra được thị trường những sản phẩm có từ trên ghế nhà trường và kết nối với các doanh nghiệp, từ đó, tạo ra những mô hình doanh nghiệp khởi nguồn từ các viện nghiên cứu, trường đại học (spin-off). Như vậy, quyền sở hữu trí tuệ thực sự sẽ trở thành cầu nối, trở thành một phần của hệ sinh thái phát triển. Tôi cũng tin rằng thông qua Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, WIPO cũng sẽ cam kết đồng hành cùng với Việt Nam hiện thực hóa những nội dung của Nghị quyết này, tạo ra một nền kinh tế tri thức hướng tới tương lai cho Việt Nam.

- Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!