Xác lập mô hình tăng trưởng mới dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Thành tựu Đại hội XIII – Bước đệm cho đột phá mô hình tăng trưởng

Theo đánh giá tại Dự thảo Báo cáo Chính trị, trong bối cảnh quốc tế, khu vực diễn biến phức tạp, khó lường và nhiều yếu tố bất định, đất nước ta vẫn đạt được những kết quả nổi bật. 

Kinh tế vĩ mô được giữ vững; các cân đối lớn được bảo đảm; lạm phát, bội chi ngân sách và nợ công được kiểm soát. Tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2021–2025 ước đạt bình quân khoảng 6,3%/năm, thuộc nhóm tăng trưởng cao của khu vực và thế giới. Quy mô GDP năm 2025 dự kiến vượt 510 tỉ USD, gấp 1,47 lần so với năm 2020; GDP bình quân đầu người đạt khoảng 5.000 USD, đưa Việt Nam vào nhóm nước có thu nhập trung bình cao. Các lĩnh vực văn hoá, xã hội, an sinh xã hội có nhiều chuyển biến tích cực; quốc phòng, an ninh được tăng cường; đối ngoại và hội nhập quốc tế được mở rộng và nâng tầm.

Dự thảo nêu rõ, 3 đột phá chiến lược được thực hiện đồng bộ, trọng tâm, trọng điểm, đạt kết quả nổi bật, tạo nền tảng và động lực mới thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Đổi mới mạnh mẽ tư duy, cách làm trong xây dựng và tổ chức thực thi pháp luật; tập trung điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện pháp luật theo hướng phân cấp, phân quyền triệt để, đơn giản hoá tối đa thủ tục hành chính. Chất lượng nguồn nhân lực ngày càng được nâng cao. Hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội có bước phát triển bứt phá, nhiều công trình hạ tầng quan trọng quy mô lớn được đầu tư, nâng cấp, đường bộ cao tốc, sân bay, cảng biển, hạ tầng số…, góp phần làm thay đổi diện mạo đất nước, mở ra không gian phát triển mới. Chú trọng đầu tư phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS quốc gia, nhất là công nghệ cao, xây dựng trung tâm dữ liệu quốc gia; ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử... tạo động lực đổi mới mô hình tăng trưởng và nâng cao giá trị gia tăng của nền kinh tế.

KH,CN,ĐMST&CĐS tiếp tục được xác định là động lực phát triển. Thể chế KH&CN được chú trọng đổi mới, hoàn thiện và phát triển đồng bộ hơn; tiềm lực KH&CN được tăng cường. Hội nhập quốc tế về KH&CN được đẩy mạnh; ĐMST và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp được khuyến khích. Vai trò của KH,CN,ĐMST&CĐS được thể hiện rõ trong hầu hết các ngành, lĩnh vực, từ kinh tế, văn hoá – xã hội đến quốc phòng, an ninh và đối ngoại, góp phần quan trọng vào những kết quả chung của đất nước trong nhiệm kỳ XIII.

Tuy nhiên, văn kiện cũng thẳng thắn đánh giá rằng KH,CN&ĐMST vẫn chưa trở thành động lực chính cho công nghiệp hoá, hiện đại hoá và phát triển đất nước. Kết cấu hạ tầng chưa đồng bộ, còn yếu, thiếu và chưa theo kịp yêu cầu. Việc khơi thông, huy động và phân bổ nguồn lực phát triển còn hạn chế. Cơ chế, chính sách KH,CN&ĐMST còn nhiều hạn chế, vướng mắc. Cơ chế, chính sách, nguồn lực đầu tư, quản lý tài chính trong KH&CN và chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ trí thức chưa phù hợp. Thị trường KHCN chậm phát triển. Một số ngành khoa học, công nghệ chiến lược, mũi nhọn phát triển còn chậm. Doanh nghiệp chưa thực sự đóng vai trò là trung tâm của hệ thống ĐMST quốc gia.

Định hình tầm nhìn phát triển mới dựa trên KH,CN,ĐMST&CĐS

Trong phần dự báo bối cảnh thế giới, Dự thảo Báo cáo Chính trị nhấn mạnh xu thế phát triển nhanh, sâu rộng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt là công nghệ cao và trí tuệ nhân tạo. Cục diện thế giới chuyển biến theo hướng đa cực, đa trung tâm, đa tầng và phân mảnh. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, cạnh tranh về công nghệ, chuỗi cung ứng và đổi mới mô hình phát triển diễn ra ngày càng gay gắt. Xu thế chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng và chuyển đổi cơ cấu, chất lượng nguồn nhân lực trở thành tâm điểm của nhiều nền kinh tế. Trong bối cảnh đó, nguy cơ tụt hậu về công nghệ được xác định là một trong những nguy cơ bao trùm, đòi hỏi Việt Nam phải chủ động nắm bắt thời cơ, vượt qua thách thức và tiến mạnh trong giai đoạn phát triển mới.

Dự thảo Báo cáo Chính trị xác định một số quan điểm chỉ đạo cho giai đoạn phát triển mới. Đó là kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ. Đảng yêu cầu nhận diện sớm thời cơ, thách thức, phát huy truyền thống yêu nước, tinh thần tự lực, tự cường và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường với củng cố quốc phòng, an ninh, đối ngoại và hội nhập quốc tế. Đặc biệt, Đảng nhấn mạnh nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền; phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa; tăng cường kiểm soát quyền lực và đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Đặc biệt, Dự thảo nêu rõ "xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy KH,CN,ĐMST&CĐS quốc gia là động lực chính và phát triển kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất; hoàn thiện thể chế phát triển gắn với thực hiện đồng bộ 4 chuyển đổi: Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực; thu hút, trọng dụng nhân tài, đẩy mạnh phát triển lực lượng sản xuất mới".

Dự thảo nhấn mạnh nhiệm vụ tiếp tục hoàn thiện toàn diện và đồng bộ thể chế phát triển nhanh và bền vững, kiên quyết tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt để giải phóng sức sản xuất và mọi nguồn lực phát triển. Văn kiện cũng nhấn mạnh yêu cầu phát triển mạnh mẽ hạ tầng số, đảm bảo an ninh mạng và chủ quyền số quốc gia, mở rộng ứng dụng dữ liệu lớn, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong hoạt động của cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và đời sống xã hội. Đây là những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu lực quản lý, năng suất lao động và hiệu quả kinh tế, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển sản phẩm, dịch vụ và mô hình kinh doanh mới.

Theo mục tiêu phát triển giai đoạn 2026–2030, các chỉ tiêu được đặt ra thể hiện rõ định hướng phát triển dựa trên KH,CN,ĐMST&CĐS. Tỉ trọng kinh tế số phấn đấu đạt khoảng 30% GDP; đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng kinh tế đạt trên 55%; tốc độ tăng năng suất lao động đạt khoảng 8,5%/năm; tỉ lệ đô thị hóa trên 50%. Những chỉ tiêu này phản ánh yêu cầu về mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đặt nền móng cho quá trình phát triển nhanh và bền vững.

Nhìn tổng thể, Dự thảo Báo cáo Chính trị khẳng định KH,CN,ĐMST&CĐS không chỉ là yêu cầu khách quan mà là trụ cột chiến lược, giữ vai trò then chốt trong mô hình tăng trưởng mới. Việc thúc đẩy mạnh mẽ các động lực này sẽ tạo nền tảng nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, mở rộng không gian phát triển, tạo sức bật mới cho nền kinh tế và củng cố tự chủ chiến lược. Đây là định hướng có ý nghĩa quyết định để hiện thực hoá mục tiêu xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.