Tiến sĩ Nguyễn Trung Hiếu, Trưởng Khoa Kỹ thuật Điện tử 1, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, cho rằng cơ chế, chính sách phát triển khoa học, công nghệ (KHCN) và đổi mới sáng tạo cần được đổi mới để phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển của đất nước.
Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng nghiêm túc đánh giá: nhiều cơ chế, chính sách, nguồn lực đầu tư, quản lý tài chính trong KHCN, chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ trí thức còn hạn chế, chưa phù hợp. Do đó, dự thảo nhấn mạnh yêu cầu xây dựng và hoàn thiện thể chế để xác lập mô hình tăng trưởng mới, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, lấy KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính.
Các nội dung trọng tâm bao gồm: Đổi mới cơ chế, chính sách phát triển KHCN phù hợp với nguyên tắc thị trường và chuẩn mực quốc tế; hoàn thiện cơ chế, chính sách ưu tiên lao động sáng tạo; tháo gỡ các nút thắt, rào cản trong hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo. Nhiều ý kiến đánh giá đây là bước đi quan trọng, thể hiện quyết tâm đổi mới tư duy và hành động của Đảng, tạo xung lực mới cho phát triển KHCN, minh chứng qua Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị. Thể chế được xác định là điều kiện tiên quyết, đi trước một bước để trở thành lợi thế cạnh tranh trong phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Tiến sĩ Chử Đức Hoàng, Chánh Văn phòng Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia (NATIF), Bộ Khoa học và Công nghệ, cho biết: Việc thể chế hóa đầy đủ hệ thống quan điểm của Đảng, đồng thời sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật về KHCN sẽ tháo gỡ điểm nghẽn, giải phóng nguồn lực, tạo bứt phá trong phát triển kinh tế-xã hội.
Trong nhiệm kỳ vừa qua, NATIF đã chủ trì, phối hợp tham mưu xây dựng, trình ban hành hơn 80 văn bản quy phạm pháp luật và hành chính; tiếp nhận gần 50 đề xuất vay vốn, thẩm định gần 10 hồ sơ, và cho vay 2 dự án. Quỹ cũng đã tham gia đánh giá tác động thực tiễn sau thử nghiệm hoạt động, làm cơ sở hoàn thiện hệ thống văn bản theo Luật KHCN và Đổi mới sáng tạo năm 2025. Hiện NATIF đang tập trung rà soát, hoàn thiện các dự thảo liên quan quỹ tài chính, bảo đảm tính đồng bộ, bám sát các nghị quyết của Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ, với mục tiêu dành ít nhất 40% ngân sách hỗ trợ AI; nguồn vốn vay gắn với các chỉ số cụ thể, đo lường được hiệu quả chính sách.
Tiến sĩ Nguyễn Trung Hiếu (áo trắng) – Trưởng khoa, Khoa Kỹ thuật Điện tử 1 của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông.
Từ thực tiễn giảng dạy, Tiến sĩ Nguyễn Trung Hiếu cho rằng nhiều trường đại học, viện nghiên cứu còn gặp khó khăn do cơ chế quản lý, chính sách đầu tư và tài chính chưa rõ ràng, thiếu hướng dẫn cụ thể. Do đó, Khoa Kỹ thuật Điện tử 1 đã tập trung nghiên cứu Nghị quyết số 57-NQ/TW, tham mưu cấp ủy vận dụng, xây dựng cơ chế, chính sách về KHCN phù hợp, xứng đáng với vị thế đại học trọng điểm. Các giảng viên tích cực nghiên cứu, xác lập chỉ tiêu sản phẩm KHCN, làm cơ sở đề xuất các chính sách khuyến khích phù hợp.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Trung Hiếu, các văn bản chính trị, pháp lý mới như Nghị quyết số 57-NQ/TW và Luật KHCN và Đổi mới sáng tạo năm 2025 đề cao tính tự chủ, vận dụng sáng tạo, chịu trách nhiệm về tổ chức, cán bộ, tài chính, chuyên môn. Điều này đồng nghĩa với việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
