Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Tân Thành.
Bà Đỗ Thị Hương, thôn Buồng, cho biết: "Tôi lớn tuổi, chưa từng nộp hồ sơ trực tuyến. Đến UBND xã, cán bộ hướng dẫn chi tiết từ kê khai thông tin đến thao tác nộp hồ sơ. Nhờ vậy, tôi làm xong thủ tục nhanh, không còn lo lắng như trước". Bà Phạm Thị Hoa, thôn Thành Lợi, chia sẻ, từ khi xã tập trung cải cách thủ tục hành chính, "người dân có việc gì là lên xã làm một lần là xong, không phải đi lại như trước".
Theo chị Hà Thị Thanh, cán bộ Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Tân Thành, mỗi ngày đơn vị tiếp nhận khoảng 30 - 40 hồ sơ. Một số người cao tuổi gặp khó khăn khi dùng máy tính hoặc điện thoại thông minh. "Với những trường hợp này, chúng tôi ưu tiên tiếp nhận trực tiếp để giải quyết kịp thời. Nhưng đồng thời vẫn kiên trì hướng dẫn họ cách nộp trực tuyến để sau này quen dần", chị Thanh cho biết.
Không chỉ cán bộ xã mà đoàn viên thanh niên, sinh viên, các tổ chức hội cũng được huy động hỗ trợ người dân. Chủ tịch UBND xã Lê Hoàng Cường khẳng định: "Mục tiêu của xã là nâng cao tỷ lệ nộp hồ sơ trực tuyến, nhưng quan trọng nhất là không để ai bị bỏ lại phía sau. Người dân chưa hiểu thì hướng dẫn hai, ba lần cho đến khi họ làm được".
Tuy nhiên, Tân Thành vẫn đối mặt với những khó khăn đặc thù vùng núi, nhiều thôn bản bị "lõm sóng", hạ tầng mạng hạn chế. Do đó, xã đã thành lập tổ hỗ trợ công dân và tổ công nghệ số cộng đồng, trực tiếp xuống từng thôn hướng dẫn người cao tuổi, người dân tộc thiểu số cách nộp hồ sơ, quét giấy tờ, xử lý lỗi trên hệ thống. Mô hình này giúp rút ngắn thời gian giải quyết, đồng thời tạo dựng niềm tin giữa chính quyền và người dân.
Phong trào "Bình dân học vụ số" tại TPHCM
Lớp bình dân học vụ số do Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM phối hợp vói Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phường Bình Thới và HTV tổ chức cho cán bộ lớn tuổi tại các khu phố.
Tại TPHCM, phong trào "bình dân học vụ số" được tổ chức bài bản, lan tỏa rộng và áp dụng tinh thần "cầm tay chỉ việc" nhưng ở quy mô đô thị lớn.
Trong một lớp "xóa mù số" dành cho người cao tuổi tại phường Bình Thới, cô Nguyễn Thị Thiệp, Trưởng ban Công tác Mặt trận khu phố 24, vừa nghe giảng vừa ghi chép cẩn thận. "Bà con thường hỏi tôi cách điểm danh điện tử, đặt mật khẩu, tạo email… Nếu mình không được cập nhật kiến thức thì không thể hỗ trợ được", cô chia sẻ.
Theo Trung tâm Chuyển đổi số TP.HCM, đơn vị đã tổ chức khoảng 16 buổi tập huấn kỹ năng số cho cán bộ cơ sở và người dân, trong đó 10 buổi được ghi hình để lan tỏa trực tuyến. Các buổi học đều rất thực tế: học cách dùng VNeID, ứng dụng Công dân số TP.HCM, xử lý thao tác cơ bản và cách tự bảo vệ thông tin trên mạng. Đặc biệt, người dân cũng được hướng dẫn sử dụng những công cụ miễn phí để theo dõi tình hình địa bàn, cảnh báo vấn đề nổi cộm, điều mà trước đây chỉ có cán bộ chuyên trách mới làm được.
Ứng dụng "Công dân số TP.HCM" hiện có hơn 620.000 lượt tải và hơn 6 triệu lượt tương tác, con số còn khiêm tốn so với quy mô trên 14 triệu dân của thành phố, nhưng cho thấy người dân đang dần hình thành thói quen sử dụng tiện ích số.
Phó Giám đốc Trung tâm, ông Nguyễn Thanh Hòa, nhận định: "Ngày xưa, phong trào bình dân học vụ giúp xóa mù chữ; bây giờ, bình dân học vụ số giúp người dân biết dùng, hiểu và chủ động tham gia chuyển đổi số. Đó chính là cách rút ngắn quy trình, giảm thủ tục và tạo giá trị mới cho cộng đồng".
Dù ở vùng núi Thanh Hóa hay tại đô thị lớn như TP.HCM, điểm chung dễ thấy là người cao tuổi vẫn là nhóm yếu thế trong hành trình chuyển đổi số do mắt kém, ngại học cái mới, lo sợ bị lừa đảo, nhiều người không có điện thoại thông minh hoặc không đủ điều kiện tài chính để trang bị.
Nhưng từ những mô hình "cầm tay chỉ việc", từ tổ công nghệ số cộng đồng ở Tân Thành đến lớp "bình dân học vụ số" ở TP.HCM, hành trình số hóa của người cao tuổi đã có những chuyển biến tích cực. Một khi họ làm chủ chiếc điện thoại, họ không chỉ giải quyết thủ tục hành chính nhanh hơn mà còn kết nối với con cháu, hòa nhập đời sống tinh thần phong phú của thời đại số.
