Kinh tế số, xã hội số là con đường tất yếu để tạo đột phá tăng trưởng GDP hai con số

Sáng 20/12/2025 tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Diễn đàn quốc gia phát triển Kinh tế số và xã hội số lần thứ 3 với chủ đề “Phát triển kinh tế số, xã hội số toàn diện, bao trùm - Đạt mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số giai đoạn 2026 - 2030”.

Cùng dự và chủ trì Diễn đàn có Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình; lãnh đạo các Bộ, ngành, địa phương. Sự kiện được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.

Tại Diễn đàn, các đại biểu tập trung đánh giá toàn diện thực trạng phát triển kinh tế số, xã hội số của Việt Nam trong thời gian qua; chia sẻ những kinh nghiệm hay, cách làm sáng tạo từ thực tiễn triển khai tại các Bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp; đồng thời nhận diện rõ những tồn tại, hạn chế, rào cản và điểm nghẽn đang cản trở quá trình phát triển. Trên cơ sở đó, Diễn đàn thảo luận, đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, mang tính đột phá nhằm thúc đẩy phát triển mạnh mẽ kinh tế số, xã hội số trong giai đoạn tới, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực xã hội cho tăng trưởng nhanh và bền vững.

Theo các báo cáo, ý kiến tại Diễn đàn, thời gian qua, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã ban hành nhiều chủ trương, đường lối, cơ chế, chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định nhiệm vụ phát triển kinh tế số nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW coi phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu.

Giai đoạn 2021-2025, Chính phủ đã trình Quốc hội xem xét, thông qua 28 dự án luật và một nghị quyết; ban hành 91 nghị định để tạo hành lang pháp lý cho phát triển. Nhiều luật, nghị quyết quan trọng liên quan đến kinh tế số, xã hội số đã được ban hành, cùng với Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số và Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 57. Đây là nền tảng quan trọng thúc đẩy kinh tế số phát triển. Tuy nhiên, còn một số chỉ tiêu đến năm 2025 chưa đạt mục tiêu; thể chế, hạ tầng, nhân lực số và an ninh mạng vẫn còn những hạn chế, đòi hỏi các giải pháp mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.

Trưởng thành, lớn mạnh với tinh thần "Thánh Gióng"

Phát biểu tại Diễn đàn quốc gia Phát triển Kinh tế số và Xã hội số lần thứ III, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ các ý kiến, tham luận tại Diễn đàn để bổ sung, hoàn thiện Chương trình Phát triển kinh tế số, xã hội số giai đoạn 2026-2030, bảo đảm thống nhất triển khai từ Trung ương đến cơ sở.

Thủ tướng nhấn mạnh cần đánh giá đầy đủ những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế; làm rõ nguyên nhân, rút ra bài học kinh nghiệm, đồng thời xác định rõ bối cảnh, quan điểm, mục tiêu và các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong thời gian tới. 

Khẳng định chuyển đổi số, chuyển đổi xanh là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược và ưu tiên hàng đầu, Thủ tướng nhận định, trong giai đoạn vừa qua, Việt Nam đã tạo nền tảng quan trọng, đổi mới tư duy, phương pháp luận và cách tiếp cận trong phát triển kinh tế số, xã hội số.

Theo Thủ tướng, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh rất phù hợp với phẩm chất và năng lực của con người Việt Nam thông minh, có tư duy đổi mới sáng tạo, cần cù, ham học hỏi và có khả năng trưởng thành, lớn mạnh với tinh thần "Thánh Gióng". Thực tiễn cho thấy chuyển đổi số đã lan tỏa đến mọi lĩnh vực, mọi nhà, mọi người, củng cố niềm tin của người dân và doanh nghiệp, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội nhanh và bền vững.

Người đứng đầu Chính phủ đánh giá, thể chế, cơ chế, chính sách được tập trung sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện để tháo gỡ "điểm nghẽn"; hạ tầng số đã có nhiều bước tiến về năng lực, công nghệ và chất lượng; kinh tế số phát triển mạnh mẽ, trở thành động lực tăng trưởng mới quan trọng; xã hội số phát triển rộng khắp theo tinh thần không ai bị bỏ lại phía sau, người dân ngày càng được thụ hưởng nhiều dịch vụ, tiện ích số trong giáo dục, y tế, an sinh xã hội.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng ghi nhận, biểu dương và đánh giá cao những nỗ lực, cố gắng và kết quả đạt được của các Bộ, ngành, địa phương, nhất là Bộ Khoa học và Công nghệ; sự đồng lòng, ủng hộ, tham gia tích cực của người dân, doanh nghiệp đã có nhiều đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế số, xã hội số thời gian qua, góp phần quan trọng vào những thành tựu chung của đất nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Thủ tướng cũng chỉ ra một số tồn tại, hạn chế trong phát triển kinh tế số, xã hội số thời gian qua. Thể chế, chính sách về kinh tế số, xã hội số và dữ liệu số chưa đồng bộ; hạ tầng số phát triển chưa đồng đều; nguồn nhân lực số còn yếu và thiếu; bảo đảm an ninh mạng còn nhiều thách thức.

Nguyên nhân chủ yếu là do vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu ở một số nơi chưa được phát huy đầy đủ; tổ chức thực hiện thiếu đồng bộ; đầu tư còn dàn trải, thiếu trọng tâm; đào tạo nhân lực chưa theo kịp tốc độ phát triển công nghệ…

Trên cơ sở đó, Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu thay đổi tư duy từ "giữ làm của riêng" sang "kết nối, chia sẻ" dữ liệu; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân; lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, là chủ thể và động lực của phát triển. Thủ tướng khẳng định, phát triển kinh tế số, xã hội số và công dân số phải được triển khai mạnh mẽ, hiệu quả, bao trùm và bền vững, công bằng, bình đẳng vì mục tiêu xây dựng một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, văn minh và hạnh phúc.

Dữ liệu, AI là năng lực sản xuất nền tảng của kinh tế số

Phát biểu tại Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc chiến lược để thực hiện phát triển nhanh và bền vững, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao trong những thập niên tới. Trong tiến trình đó, kinh tế số và xã hội số không còn là lựa chọn, mà đã trở thành con đường tất yếu, là động lực cốt lõi của tăng trưởng và đổi mới mô hình phát triển.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, vấn đề lớn mà Diễn đàn lần này đặt ra là làm thế nào để kinh tế số và xã hội số thực sự trở thành không gian phát triển mới của Việt Nam, chứ không chỉ dừng lại ở việc số hóa các mô hình cũ. Bộ trưởng chỉ rõ, phát triển kinh tế số, xã hội số của Việt Nam trong giai đoạn tới cần chuyển mạnh từ số hóa cái cũ sang kiến tạo không gian phát triển mới, nơi dữ liệu, trí tuệ nhân tạo (AI), nền tảng số, doanh nghiệp số và công dân số trở thành các động lực tăng trưởng then chốt.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhận định, kinh tế số của Việt Nam hiện nay vẫn chủ yếu dựa trên số hóa các hoạt động cũ. Mặc dù tỉ trọng kinh tế số trong GDP tăng nhanh, nhưng giá trị gia tăng nội địa còn thấp, phụ thuộc nhiều vào các nền tảng xuyên biên giới; nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa thực sự tham gia sâu vào chuỗi giá trị số. Thực trạng này đòi hỏi giai đoạn tới không chỉ làm nhiều hơn, mà quan trọng hơn là làm khác đi, làm sâu hơn, tạo ra nhiều giá trị gia tăng hơn và phát triển bền vững hơn.

Từ thực tiễn đó, Bộ trưởng đề xuất những định hướng mang tính đột phá. Trước hết, cần kiến tạo một cấu trúc nền kinh tế số quốc gia thay vì số hóa rời rạc từng lĩnh vực; chuyển từ cách tiếp cận mỗi ngành một đề án chuyển đổi số sang thiết kế lại cấu trúc nền kinh tế dựa trên các lớp hạ tầng số dùng chung như viễn thông, Internet, điện toán, dữ liệu số, AI, nền tảng số và dịch vụ số. Trong cấu trúc này, Nhà nước giữ vai trò kiến trúc sư trưởng, định hình không gian phát triển để thị trường vận hành hiệu quả.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng nhấn mạnh việc coi dữ liệu, AI và năng lực tính toán là năng lực sản xuất nền tảng của nền kinh tế số, không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà tương đương như điện, nước và viễn thông. Đồng thời, cần chuyển từ chính phủ điện tử ( tập trung số hóa thủ tục) sang nhà nước điều hành dựa trên dữ liệu và mô hình dự báo. Các chính sách được thiết kế, mô phỏng, thử nghiệm, đánh giá tác động bằng dữ liệu sẽ nhanh hơn, chính xác hơn.

Song song với phát triển kinh tế số, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của xã hội số. Theo đó, xã hội số phải lấy con người làm trung tâm, niềm tin số làm nền tảng; phổ cập kỹ năng số, tư duy số, đạo đức số; trao quyền nhiều hơn cho người dân trong tiếp cận thông tin, dịch vụ công, học tập suốt đời và tham gia quản lý xã hội.

Khẳng định kinh tế số và xã hội số không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà là quá trình tái cấu trúc phát triển, tái thiết niềm tin và tái định vị vai trò của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân trong kỷ nguyên số, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, trong thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục đóng vai trò kiến trúc sư về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, đồng hành cùng các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhanh, bền vững và bao trùm của đất nước trong kỷ nguyên số.